Een exoneratiebeding of exoneratieclausule is een bepaling in een contract, waarin de in beginsel geldende wettelijke aansprakelijk voor een partij geheel of gedeeltelijk wordt uitgesloten.
Uitgangspunt aansprakelijkheid
Op grond van de wet geldt binnen het Nederlandse civiele recht dat een ieder zijn eigen schade draagt. Een partij kan – in uitzonderingsgevallen – slechts aansprakelijk zijn voor de schade van een ander, indien dat voortvloeit uit een wettelijke bepaling of uit een overeenkomst.
Wettelijke aansprakelijkheid
Bij een aansprakelijkheid op grond van de wet ontstaat er een zogeheten ‘verbintenis uit de wet’.
Een dergelijke aansprakelijkheid waarbij een partij aan een ander schade moet vergoeden, ontstaat bij het veroorzaken van schade.
De meest bekende en waarschijnlijk de meest veelvoorkomende vorm van een wettelijke aansprakelijkheid waarop een schadeclaim wordt gebaseerd, is de onrechtmatige daad: het toerekenbaar (schuld) inbreuk maken op iemands rechten of het overtreden van een wettelijke dan wel maatschappelijke norm en het daarbij veroorzaken van schade.
Naast de onrechtmatige daad valt bij wettelijke aansprakelijkheden te denken aan aansprakelijkheid voor kinderen, producten, werknemers / ondergeschikten, motorrijtuigen en dieren.
Contractuele aansprakelijkheid
Bij aansprakelijkheid op grond van een overeenkomst / contract moet gedacht worden aan de aansprakelijkheid voor schade omdat een partij de in een overeenkomst vastgelegde verplichtingen niet, niet juist of niet helemaal nakomt. Met andere woorden, een contractspartij schiet te kort / pleegt wanprestatie. Als daardoor schade wordt geleden en het niet nakomen kan de tekortschietende partij worden toegerekend, dan ontstaat de verplichting om de geleden schade te vergoeden.
Uitsluiten aansprakelijkheid
Via een exoneratiebeding is het in sommige gevallen mogelijk om een contractuele aansprakelijkheid geheel of gedeeltelijk uit te sluiten. In een contract wordt dan een bepaling opgenomen waarin staat dat een partij in bepaalde gevallen niet aansprakelijk is en er dus geen schade vergoed hoeft te worden, ook al heeft een partij schade geleden door een tekort schietende partij. Dergelijke uitsluitingsclausules staan vaak in de algemene bepalingen van een overeenkomst.
Het is echter niet altijd toegestaan om aansprakelijkheid voor schade te beperken of een beroep op een exoneratiebeding te doen.
Jurisprudentie exoneratiebeding
Op grond van jurisprudentie van de Hoge Raad (Arrest Saladin / HBU) dient de vraag of een partij een beroep kan doen op een exoneratie, beantwoord te worden op basis van de volgende omstandigheden:
- de zwaarte van de schuld, mede in verband met de aard en de ernst van de bij enige gedraging betrokken belangen;
- de aard en de verdere inhoud van de overeenkomst waarin het beding voorkomt;
- de maatschappelijke positie en de onderlinge verhouding van partijen;
- de wijze waarop het beding is tot stand gekomen;
- de mate waarin de wederpartij zich de strekking van het beding bewust is geweest.
De waardering van deze omstandigheden hangt af van de feiten en omstandigheden en is in elk geval verschillend
In het geval een partij opzettelijk of door bewuste roekeloosheid (grove schuld) schade heeft veroorzaakt, dan is een beroep op een exoneratiebeding uitgesloten. Dit zou immers in strijd zijn met de goede zeden.
Positie consumenten bij exoneratiebeding
Ten opzichte van consumenten geldt dat aansprakelijkheid niet altijd valt uit te sluiten. Uitgangspunt is dat een exoneratiebeding niet voor een consument ‘onredelijk bezwarend’ mag zijn.
In de wet (de zogenaamde grijze lijst van artikel 6:27 sub f BW) is zelfs vastgelegd dat exoneratiebedingen ten opzichte van consumenten vermoed worden onredelijk bezwarend te zijn. Dit houdt in dat de partij die haar aansprakelijk op grond van een exoneratiebeding wil uitsluiten, moet aantonen dat deze niet onredelijk bezwarend is. De bewijslast keert daarmee om.
Advocaat aansprakelijkheidsrecht / contractenrecht
Heeft u vragen over dit onderwerp of wordt u geconfronteerd schadevergoedingsclaim, dan kunt u vrijblijvend contact opnemen met de specialisten van Te Biesebeek Advocaten in Zwolle. Onze advocaten hebben jarenlange ervaring en kunnen u voorzien van een goed advies of u bijstaan in een gerechtelijke procedure.
Lees ook: